سیر مطالعه در اندیشه های بنیادین :

شناخت های دینی به دو دسته شناخت های نظری و بنیادین (بینش دینی) و شناخت های عملی و کاربردی (دانش دینی) طبقه بندی می شود.

شناخت های بنیادین، بیشتر پاسخ گوی سوال های کلی و اساسی انسان در زندگی و زمینه ساز تقویت باورداشت و ایمان او هستند و شناخت های عملی وظیفه تامین نیاز های شناختی انسان در زمینه تنظیم روابط عملی با خود ، خداوند ، جامعه انسانی و طبیعت را به عهده دارند.

در سیر مطالعات نظری حداقل پنج سوال اساسی کلی وجود دارد که البته با سوالاتی که به عنوان زیر مجموعه برای هر یک مطرح می شود، سلسله ای از سوال های فراوان نظری را ترتیب می دهند . طرح منظم این سوال ها و پاسخ یابی آنها تعریف کننده سیر مطالعات نظری در این بخش است .

سوال اساسی و ترتیب آنها:

سالها فکر من این است و همه شب سخنم.

 که چرا غافل از احوال تن خویش تنم.

از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود.

به کجا می روم آخر ننمایی وطنم.

گاهی گفته می شود که سوال های اساسی زندگی انسان سه سوال است، از کجا آمده ام، در کجا هستم و به کجا خواهم رفت، ولی به نظر می رسد لازم است دو سوال دیگر به این سه سوال افزوده شود و روی هم پنج سوال طرح و پاسخ یابی گردد . ازکجا آمده ام؟ کیستم؟ کجا هستم؟ به کجا خواهم رفت؟ چه باید بکنم و چگونه بروم؟

سرنوشت سازترین کنجکاوی انسان درباره خداوند است. هیچ سوالی مانند سوال از خدا و اینکه چه کسی انسان و جهان را آفریده مهم نیست. در جای خود خواهیم گفت که چرا این سوال برای انسان مطرح است و ضرورت طرح و فواید آن چیست.

خود شناسی و به تعبیری معرفت نفس و همچنین جهان شناسی که به تعبیر قرآن کریم، همان معرفت آفاقی و انفسی خداوند است، از بهترین راه های شناخت خدای متعال و رسیدن به توحید او است.

البته تنها کاربرد انسان شناسی و جهان شناسی در جهت معرفت خداوند نیست، این دو شناخت علاوه بر آن، نیازهای شناختی فراوانی را برای انسان در زندگی فردی، اجتماعی، اخلاقی، و حتی سیاسی تامین می کند.

پس از آن این پرسش برایش مطرح می شود که سیر حرکت این جهان به سوی چه هدفی است و سرانجام انسان چه خواهد بود؟

معلوم است که ما در این جهان برای همیشه زندگی نمی کنیم و به زودی باید به سرای دیگری رخت بربندیم، بنابراین برای انسان این پرسش پدید می آید که هدف چیست؟، مقصد کجا است و چه عاقبتی در انتظار آدمی است؟ با طرح این سوال به مباحث معاد شناسی روی می آوریم و در باره سرانجام خود به مطالعه و تفکر خواهیم پرداخت.

و در نهایت پس از اینکه موضع گیری انسان در بخش جهان بینی روشن شد، در صورتی که در این مسیر رهزن نیابد و از راه راست خداشناسی و توحید منحرف نشود و به بینش الهی معتقد گردد، احساس مسئولیت بزرگی را بر دوش خود حس می کند و در می یابد که باید به گونه ای زندگی این جهانی خود را سامان دهد که در عوالم بعدی همچون عالم برزخ و آخرت، اولا دچار کمبود و عوارض ناشی از آن نشود و ثانیا موقعیت مناسبی برای حیات جاودانه خویش آنچنان فراهم آورد که دچار حسرت نگردد، از آن روی به شناخت دین که همان برنامه عملی زندگی انسان برای دست یابی به اهداف فراطبیعی و اخروی است روی می آورد.

پیش فرض وجود و حقانیت ادیان اعتقاد به بعد متافیزیکی انسان و جهان و وجود معاد است، زیرا تنها در این صورت است که انسان جاودانه تعریف می شود و برای تحقق این جاودانگی و سعادت ماندگار، خویش را نیازمند روشی می بیند که در این راستا راهبرد ، کارایی و کارآمدی لازم و کافی را داشته باشد.

در ذیل مباحث دینی سوال مهم دیگر این است که چرا اسلام؟ و چرا تشیع؟ زیرا ادیان تاریخی فراوان اند و مذاهب گوناگونی برای پیروی وجود دارند که معلوم نیست همگی آن ها کارآمد باشند، بنابراین در این زمینه نیز باید انتخاب کرد.

هر یک از شاخه های علوم نظری و منازل سیر و سلوک شناختی، یعنی خداشناسی، انسان شناسی ، جهان شناسی ، معاد شناسی و دین شناسی، پاسخ گوی سوال های فراوانی در زیر مجموعه خود است که باید در همان حوزه مطرح و توسط دانش پژوه پاسخ یابی شود .

شاخه های مطالعه در  اندیشه های بنیادین:

1-     خدا شناسی.

2-     انسان شناسی.

3-     جهان شناسی.

4-     معاد شناسی.

17-3-87

توضیحات
[عناوین آرشیوشده]