انگیزه مطالعه:
انگیزه اصلی مطالعه و تحصیل دانش، کمال طلبی انسان است. کمال خواهی ریشه ای ترین ویژگی فطری آدمی است. تمامی انسان ها بدون استثنا کمال خواهند، تفاوت هایی که وجود دارد، در تعریف آنها از کمال است. برخی کمال خویش را در تمکن مادی می دانند و برخی در تمکن معنوی، ولی کمال حقیقی انسان در قوت نیروی حیات و نزدیک شدن به نیروی اصلی حیات، یعنی خدای متعال است.
ما الان زنده ایم و مشغول زندگی هستیم. برای ما انسان ها چیزی مانند زندگی با اهمیت نیست. تمامی انسان ها برای حفظ و تعالی زندگی خود تلاش می کنند و کوشش های علمی و عملی آنها همه در راستای ارتقای سطح زندگی است.
صفت حیات و حقیقت زندگی، تشکیکی و دارای مراتب است. برای رسیدن به کمال، زنده بودن کافی نیست، باید از پله کان حیات و زندگی بالا رفت و روز به روز زنده و زنده تر شد.
اگر خوب دقت کنیم، خدای متعال منبع و حقیقت حیات و زندگی جاری و ساری کل هستی است و ما به عنوان یک انسان کمال طلب در حقیقت پرستشگر حیات و عاشق زندگی هستیم. ارزش زندگی با جان انسان برابر است. هیچ کسی حاضر نیست حتی در مقابل مبلغ گزافی که به او پرداخت می شود، لحظه ای از زندگی خود را به دیگری ببخشد.
اکنون اگر به این اعتقاد برسیم که کمال و سعادت ما در قوت زندگی و درجات بالای حیات است، این پرسش مطرح می شود که مایه های این ترقی و افزایش حیات در چیست و چه باید کرد؟
از نظر صفت شناسی عرفانی، بعد از وجود که جهت ذاتی خدای تعالی است، صفت حیات وسیع ترین و گسترده ترین صفت او می باشد. پس از صفت عام حیات، صفت علم، قدرت و اراده که مولفه های اصلی و کلان زندگی و امهات اسما و صفات خداوند هستند، قرار دارد.
برای دریافت صحیح پاسخ این پرسش، ابتدا باید به مکانیزمی که میان امهات اسما و صفات الهی است، پی ببریم. به صورت ساده می توان گفت: اراده انسان مرهون صفت قدرت است و قدرت و توانایی او از علم و دانش مایه می گیرد، به قول فردوسی: توانا بود هر که دانا بود. زدانش دل پیر برنا بود و این سه صفت مهم، روی هم، باعث ارتقای صفت حیات و زندگی انسان می شوند.
اصل حیات از خدای متعال است، ولی ارتقای درجات آن در انسان مرهون قوت صفت علم، قدرت و اراده است. به هر مقدار که شخصی عالمتر، تواناتر و با اراده تر باشد، به همان میزان از زندگی قوی تری برخوردار است و کسانی که در این صفات اصلی دچار ضعف هستند، زندگی ضعیف و کم ارزشی دارند.
زندگی برخی افراد آنقدر ضعیف است که می توان گفت: آنها تنها زنده هستند و نفس می کشند و حیات شان به مویی بند است، به محض اینکه قلب شان از تپش بایستد، هلاک می شوند و از صحنه زندگی و خاطره انسان ها محو می گردند و چیزی از آنها نمی ماند.
در مقابل، اندک انسان هایی نیز هستند که در اثر قوت حیات، حتی پس از قرنها که از دنیا رفته اند، هنوز زنده و تاثیر گذاراند، کسانی که تا سال های سال فرهیختگان جامعه از آثار حیاتی آنها استفاده می کنند و با اینکه حیات فیزیکی ندارند، ولی همچنان به نور افشانی مشغول اند. انبیا ، اولیای الهی، عالمان دینی و دانشمندانی که نام و آثارشان پس از قرن ها بر سر زبان ها و مورد استفاده است از این دسته اند.
سر این ماندگاری که باعث دوام زندگی آدمی می شود، در صفت علم نهفته است. در میان صفات امی صفت علم نقش بسیار به سزایی دارد. از طرفی قدرت، توانایی و برنایی انسان از دانش نشئت می گیرد و از طرف دیگر صفت علم مایه اصلی ارتقای حیات آدمی می شود. مطالعه راه رسیدن به دانش و دانش اصلی ترین نیرویی است که به زندگی انسان قوت و کمال می بخشد.
کمال طلبی و حس جاودانگی در نهاد تمامی آدمیان وجود دارد و چیزی برای انسان شیرین تر از زندگی و جاودانگی نیست. البته اگر دیده می شود که برخی افراد از مطالعه و کسب دانش غفلت می کنند، به خاطر آن است که صریحا نمی دانند کمال و سعادت آنها در دنیا و آخرت، در تقویت صفت علم و حیات است. آنها توجه ندارد که این راه با مطالعه آغاز می شود.
دین که راه کمال و سعادت را به انسان نشان می دهد، خود با کلمه (اقرأ) بخوان آغاز شده است. هنگامی که پیامبر اسلام(ص) در غار حرا به پیامبری مبعوث شد، اولین کلمه ای که جبرائیل خطاب به او وحی کرد، این جمله بود: اقرا باسم ربک الذی خلق.
انسان موجودی بسیار کمال طلب است، ولی اغلب نمی داند که این حس با مطالعه و دانشمندی ارضا می شود. ما باید همواره متذکر این معنا باشیم که خدای متعال سیستم هدایتی خود را بر پایه ارسال کتاب توسط انبیا(ع) بنیان نهاده و مهمترین هدیه ای که به بشریت داده، کتاب های آسمانی بوده است. این بدین معنا است که زندگی انسان و کمال و سعادت او در گرو هدایت و مطالعه کتاب های مفید و سازنده است.
ما باید باور کنیم که زندگی بدون مطالعه و کتاب، چیزی جز درجا زدن و تلف کردن عمر نیست و لازم است بیاموزیم که حیات ما در گرو کسب دانش و اطلاعات علمی و دینی است.
در روایتی هست که فرموده اند: در قیامت از افراد سوال می کنند که چرا عمل نکردید؟ می گویند: نمی دانستیم، سپس سوال می شود که چرا نیاموختید؟ و به خاطر نیاموختن مواخذه می شوند.
مطالعه و آموختن و عمل کردن به آموخته ها، متن زندگی و دو بال پرواز انسان تا بی نهایت است و او در هر لحظه ای که از این امر غفلت می کند، دچار توقف، سقوط و مرگ معنوی می شود.
20-2-87
